"Hunc tu, Romane, caveto!" Horacy. Modyfikacja-prośba o pomoc!

Pomoc w tłumaczeniu z języka polskiego na łacinę.
kempes78
Peregrinus
Posty: 4
Rejestracja: pn 14 maja 2018, 23:25

"Hunc tu, Romane, caveto!" Horacy. Modyfikacja-prośba o pomoc!

Post autor: kempes78 »

Cześć.
Piszę tutaj, bo w dziale "lac.-pol." wszystko ginie przez wirusa i spam.

Sentencja Horacego:
Absentem qui rodit amicum, qui non defendit álio culpante, solutos qui cápiat risus hóminum famamque dicacis, fíngere qui non visa potest, commissa tacere qui nequit, hic niger est, hunc tu, Romane, caveto!

czyli:
Kto obmawia przyjaciela, kto go nie broni wobec oskarżeń innych, kto cieszy się z drwin ludzkich i łowi plotki gaduły, kto potrafi zmyślać rzeczy niewidziane, a nie potrafi zmilczeć zawierzonej tajemnicy, jest czarnym charakterem; tego wystrzegaj się, Rzymianinie!

Mam mały problem z samą końcówką sentencji, a mianowicie fragmentem "hunc tu, Romane, caveto!". Wiem, ze oznacza on "tego wystrzegaj się, Rzymianinie!" ale chciałbym żeby ktoś pomógł mi "pozbyć się" z całości, fragmentu o Rzymianinie, tak aby sentencja kończyła się wyrażeniem "tego wystrzegaj się!" lub z podobnym przekazem.
Czy usunięcie jedynie wyrazu "Romane" załatwi sprawę czy trzeba tu większych korekt. Nigdzie nie mogłem znaleźć i przetłumaczyć każdego wyrazu z osobna, a poza tym, jak wiemy w łacinie samo dosłowne przetłumaczenie pojedynczego wyrazu nie wiele daje. Wydaje mi się, ze o tym "wystrzeganiu się" mówi nam ostatnie słowo czyli "caveto" ale nic więcej sensownego nie ustaliłem.

Podsumowując. Proszę o usunięcie z sentencji fragmentu o Rzymianinie ale zostawienie części o "wystrzeganiu się" lub ewentualnie dopisanie alternatywnej końcówki o podobnym przekazie i podmienienie. O ile da się tak to przekształcić tak aby to wszystko trzymalo sie kupy i miało sens ;)

Mam nadzieje, że nie namieszałem za bardzo ;)
Z góry dziękuje i pozdrawiam!
Awatar użytkownika
Sulmo
Civis Latinus
Posty: 27
Rejestracja: ndz 01 kwie 2018, 10:47

Re: "Hunc tu, Romane, caveto!" Horacy. Modyfikacja-prośba o pomoc!

Post autor: Sulmo »

Można usunąć tu oraz Romane. Wtedy cytat zakończy się słowami: hic niger est, hunc caveto!

Będzie tak, jak na tej XVIII-wiecznej rycinie:

Obrazek
kempes78
Peregrinus
Posty: 4
Rejestracja: pn 14 maja 2018, 23:25

Re: "Hunc tu, Romane, caveto!" Horacy. Modyfikacja-prośba o pomoc!

Post autor: kempes78 »

I wtedy zostaje nam: "...tego wystrzegaj się." Tak?
Między "hunc" a "caveto" dajemy jakiś znak? W opisach tej ryciny, wszędzie używana jest forma z myślnikiem "hunc-caveto". Czy to nie ma żadnego znaczenia?
Awatar użytkownika
Sulmo
Civis Latinus
Posty: 27
Rejestracja: ndz 01 kwie 2018, 10:47

Re: "Hunc tu, Romane, caveto!" Horacy. Modyfikacja-prośba o pomoc!

Post autor: Sulmo »

Tak, pozostaje wtedy "tego [domyślnie 'człowieka'] się wystrzegaj".
Znak interpunkcyjny między hunc i caveto nie jest potrzebny.

Zauważyłem, że Romane usuwano chętnie, tu zaś w niektórych wersjach zachowywano - ale nie jest ono konieczne.
Zob. https://books.google.pl/books?id=BIxyWH ... &q&f=false

Kopaliński zamieszcza w swoim słowniku tylko to zakończenie (nie skracając go):
http://www.slownik-online.pl/kopalinski ... 4FEFB8.php

Na marginesie - warto czasami pamiętać, że ten fragment z Horacego to nie proza, lecz wiersz. Usunięcie słów zaburza układ sylab i akcentów (po tym zabiegu traktujemy już ów kawałek jak prozę). W oryginale wygląda to tak:

[...] absentem qui rodit, amicum
qui non defendit alio culpante, solutos
qui captat risus hominum famamque dicacis,
fingere qui non visa potest, commissa tacere
qui nequit: hic niger est, hunc tu, Romane, caveto.


Dorzucę jeszcze przekład Andrzeja Lama, który akurat mam pod ręką:

[...] kto nieobecnego kąsa,
druha nie broni, gdy zawinił inny, śmiechu
rozwiązłego pożąda i sławy szydercy,
zmyśla, czego nie widział, i w poufnych sprawach
milczeć nie umie: tego się strzeż, Rzymianinie.
Awatar użytkownika
Sulmo
Civis Latinus
Posty: 27
Rejestracja: ndz 01 kwie 2018, 10:47

Re: "Hunc tu, Romane, caveto!" Horacy. Modyfikacja-prośba o pomoc!

Post autor: Sulmo »

I jeszcze jedna drobna sprawa - w podanym przez Ciebie cytacie jest błąd. Zamiast capiat powinno być captat.
Nie należy do końca ufać wpisom w internecie, literówki mogą się zresztą zdarzyć każdemu...

Poniżej znajdziesz swój fragment w wydaniu krytycznym dzieł Horacego:

Obrazek
Obrazek
Podam jeszcze źródło: Q. Horatius Flaccus Opera edidit D. R. Shackleton Bailey (Berlin 2008).
kempes78
Peregrinus
Posty: 4
Rejestracja: pn 14 maja 2018, 23:25

Re: "Hunc tu, Romane, caveto!" Horacy. Modyfikacja-prośba o pomoc!

Post autor: kempes78 »

Dziękuje uprzejmie! Wyczerpałeś temat całkowicie, chyba już o nic więcej zapytać bym nie mógł. Świetna lekcja. Pozdrawiam. :wink:
ODPOWIEDZ