Amicus est tamquam alter idem. - Przyjaciel jest jakby drugim mną. (Cicero) | Więcej
Sylaba - Syllaba
Długość sylaby

Sylaba (syllaba) jest skupiona wokół ośrodka, którym może być samogłoska lub dwugłoska (dyftong). Ośrodkowi może towarzyszyć jedna lub więcej spółgłosek. Ze względu na wartość iloczasu ośrodka, sylaba może być:

  • długa (syllaba longa) - skupiona wokół samogłoski długiej lub dwugłoski
  • krótka (syllaba brevis) - skupiona wokół samogłoski krótkiej

W poezji stosuje się wydłużenie samogłoski, przez co sylaba krótka przechodzi w tzw. sylabę długą z pozycji. Zjawisko to nie występuje w prozie, a słowniki i teksty zwykle nie oznaczają iloczasu takiej sylaby. W poezji sylaba może zatem być:

  • długa z natury (natura longa) - sylaba jest długa, jeśli jest skupiona wokół samogłoski długiej lub dwugłoski (nie licząc oznaczonych dierezą: aёreus): cŏ||nă - korona

  • długa z pozycji (positione longa) - sylaba jest długa, jeśli jest skupiona wokół samogłoski krótkiej, po której występuje tzw. pozycja, czyli grupa dwóch lub więcej spółgłosek (również w następnym słowie): lŏ||stă - szarańcza

  • krótka (brevis) - sylaba jest krótka, jeśli nie jest długa (z natury lub pozycji). Sylaba jest zawsze krótka, jeśli jest skupiona wokół samogłoski, po której występuje inna samogłoska lub h: |ĕr - chłopiec, |hō - niosę

Pozycjami wydłużającymi samogłoskę są także spółgłoski podwójne x (ks) oraz z (dz), natomiast nie są nimi ch, ph, th ani qu. Połączenie spółgłoski zwartej i płynnej (muta cum liquida), czyli {p, b, t, d, k, g, f} + {l, r, m, n} nie wydłuża poprzedzającej samogłoski, jeśli występuje w tym samym słowie. Sylabę która kończy się w ten sposób nazywa się sylabą obojętną (syllaba anceps) - w prozie jest zawsze krótka, natomiast w poezji może być krótka lub długa: tenbrae - ciemność.


Sylabifikacja - podział na sylaby

Podział na sylaby zwykle nie przedstawia większego problemu, ponieważ w języku polskim obowiązują bardzo podobne reguły. Główne zasady podziału:

  • spógłoska między dwoma rozpoczyna nową sylabę: me|di|ci|na
  • powtórzona spółgłoska rozpoczyna nową sylabę: stel|la
  • grupa spółgłosek rozpoczyna nową sylabę gdy zaczyna jakieś słowo:
    • di|sci|pli|na - ponieważ istnieje scire, plenus
    • pro|vin|ci|a - ponieważ nie ma słowa zaczynającego się na "nc"
    • wyjątek: grupa "st" jest zawsze rozdzielana
  • słowa złożone dzieli się według składników: dis|tribuo, trans|eo.

Zasada Brevis Brevians (skrócenie jambiczne)
W ciągu złożonym z sylaby krótkiej i długiej (jamb), druga sylaba ulega skróceniu, jeśli nie pada na nią akcent. Zjawisko występuje w łacinie przedklasycznej.

W klasycznej łacinie iloczas odgrywał ważną rolę w poezji, a wszelkie "pomyłki" uznawane były za poważne uchybienie. Jednak po okresie klasycznym system samogłosek długich i krótkich stopniowo zanikł i nie jest pewne, jak kształtowała się ich wymowa. Możliwe, że pojawiło się rozróżnienie barwy (samogłoski krótkie były bardziej otwarte, wymagały mniejszego ciśnienia i słabszego napięcia mięśni krtaniowych). Iloczas sylab ma kluczowe znaczenie dla akcentowania.

Atque memento, nulli adsunt Romanorum qui locutionem tuam corrigant :)